Verslag infoavond Aardwarmte, Leeuwarder Courant, Rixt Oenema. foto: Simon Bleeker
Bolsward wil aardwarmte gaan opdiepen. De stad ligt op de flanken van een oude vulkaan en dat is bijzonder gunstig.
Hier schoven bijna tweehonderd Bolswarders en andere geïnteresseerden in de kerkbanken voor een pakkende voorlichtingsbijeenkomst over de goede kansen (én de mogelijke risico’s en bezwaren) voor het verwarmen van de stad met behulp van geothermie. Hiermee wordt heet water van ongeveer 3 kilometer diepte uit de aardbodem gehaald en via een warmtewisselaar naar de aangesloten huizen en bedrijven gestuurd.
Het initiatief komt van een stel idealisten met kennis van techniek en een afkeer van de steeds verder oprukkende windturbines ,,We delen de groeiende weerzin tegen de horizonvervuiling, maar we hebben elkaar ook uitgedaagd om dan met goede alternatieven te komen’’, aldus STOGEF-voorzitter Henk de Vries. Met trots: ,,We hebben jaren naar dit moment uitgekeken.’’
De Vries riep de aanwezigen op zich vooral aan te sluiten bij een op te richten burgerforum dat gaat meedenken met de stichting. Want naast een eindeloze reeks kostbare analyses, proefboringen en studies is juist de steun van de bevolking hard nodig om het plan te dragen. De missie is helder: De aardwarmte is van en voor de Bolswarders. Zij worden mede-eigenaar van hun warmtenet. ,,Dit is een initiatief van vrijwilligers. We willen hier geen grootkapitalisten met dollartekens in de ogen.’’
Zo’n duurzame expeditie ,,van onderop’’, daar loopt de gemeente meteen warm voor. ,,We staan heel erg achter deze plannen’’, zei wethouder Erik Faber van Súdwest-Fryslân. ,,Ook omdat de inwoners er zo achter staan.’’ Hij verwees naar de felle bezwaren tegen de aanleg van Windpark Nij Hiddum-Houw. ,,Die weerstand willen we niet weer. We willen ook niet dat de rendementen wegvloeien naar grote investeerders.’’ De gemeente onderzoekt voor dit doel de mogelijkheid van een eigen energiebedrijf.
Wat maakt juist Bolsward zo’n eersteklas boorlocatie voor geothermie? Dat is te danken aan de dode Zuidwalvulkaan, die op 2 kilometer diepte in de Waddenzee ligt, vlak bij zandplaat Griend. De gemiddelde temperatuur op die diepte ligt een stuk hoger dan gemiddeld en die warmte straalt af naar het vasteland. De samenstelling van de grondlagen is bovendien gunstig – zo blijkt onder meer uit data van proefboringen naar gas.
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft eind augustus de eerste aanvraag voor een opsporingsvergunning uit Bolsward ontvangen. Ynze Salverda van STOGEF: ,,We hebben een zoekgebied van ongeveer 50 vierkante kilometer rond de stad.’’ De stichting heeft twee scenario’s. Eén: boren tot 2700 meter. Daarmee is de stad al te verwarmen. Twee (de favoriet): ultradiep boren tot 4 kilometer waar het water 140 graden is. Dan valt er met condensatietechnieken extra rendement te halen.
De CO2-uitstoot moet drastisch omlaag. Daarom wil de overheid in 2030 1,5 miljoen huishoudens losgekoppeld hebben van het aardgas. In Súdwest-Fryslân zijn dat 8000 woningen, heeft de gemeente in een transitievisie vastgelegd. In 2050 moet de gaskraan helemaal dicht.
Aardwarmte is één van de veilige, duurzame alternatieve energiebronnen, vertelde Pieter Jongerius, geothermie-expert van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Ook voor woningen, al zijn het tot nu toe vrijwel uitsluitend tuinders die hun kassen verwarmen met geothermie. Waarom nog geen steden? ,,Je hebt de aanleg van een breed warmtenet nodig en dat vergt grote investeringen. Maar we zijn heel erg bezig om het op gang te krijgen in de stad.’’ In de laatste 25 jaar zijn er 25 projecten ontwikkeld. Dat aantal wil het ministerie de komende jaren zeker verdrievoudigen.
De risico’s van het opdiepen van warm water zijn klein, zei Jongerius. Technisch gezien kan een put gaan lekken. De zo gevreesde bevingen en bodemdaling kúnnen voorkomen door temperatuurschommelingen in de bodem. ,,Maar die kans is heel klein. Je haalt ook niet iets weg uit de bodem. Het opgepompte water gaat ook weer terug. Maar er is altijd onderzoek nodig.’’
Voor elke vervolgstap zijn stevige financiering en wettelijke kaders nodig. Tocht dromen STOGEF en gemeente stiekem al van een datum waarop deze droom ,,van onderop’’ moet uitkomen, al is dat niet dezelfde datum. Wethouder Faber: ,,We proberen 2030 te halen. Het ziet er positief uit, maar er zijn nog onzekerheden.’’ Ynze Salverda, enthousiast: ,,Wij denken in 2025 klaar te kunnen zijn met de bron.’’
